Het kan u nauwelijks ontgaan zijn, volgens een groot onderzoek van het UMCG zou een hogere Vitamine B12 waarde in het bloed een grotere sterfte kans voorspellen. De pers is er uiteraard direct mee aan de haal gegaan en afgelopen maand verschenen er tal van berichten in de landelijke en regionale pers die waarschuwden tegen hoge B12 waarden. Onrust onder veel mensen die al jaren horen dat een tekort aan B12 behalve een veel voorkomend probleem ook een groot gezondheidsrisico is. Niet voor niets wordt door wetenschappers met kennis van zaken B12 wel de “masterkey van de stofwisseling” genoemd.
Wat is er nu eigenlijk aan de hand? En is de commotie in de pers wel terecht?
Correlatie
De conclusie van de onderzoekers luidt: In this population-based cohort study, high plasma concentrations of vitamin B12 were associated with an increased risk of all-cause mortality.” Er is dus kennelijk een statistische correlatie gevonden tussen hogere B12 waarden in het bloed en sterfte, binnen een grote groep mensen.
Wat zegt dat? Eerlijke gezegd helemaal niets. Terecht merkt Sophie Broersen in Medisch Contact op “Het is niet aangetoond dat deze relatie causaal is.” Maar dat is nu precies wel de suggestie die veel berichtgeving uitdraagt. Ter illustratie het volgende:
In 2000 verscheen er een publicatie in “Teaching Statistics” met als titel: “Storks Deliver Babies (p = 0.008).” De samenvatting luidt als volgt:
This article shows that a highly statistically significant correlation exists between stork populations and human birth rates across Europe. While storks may not deliver babies, unthinking interpretation of correlation and p-values can certainly deliver unreliable conclusions.
Er is dus een duidelijke correlatie tussen de populatie ooievaars in Europa en het aantal geboren kinderen. Wanneer de pers groot uitpakt omdat wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat er een snoeiharde correlatie is tussen de populatie ooievaars in een bepaald gebied en het aantal kinderen dat daar geboren wordt, dan wordt dat toch ook niet gebracht als bewijsvoering voor de aloude theorie dat babies door de ooievaar worden afgeleverd? Waarom tovert dit voorbeeld een glimlach op het gezicht van de meeste mensen en schiet de bevolking in de stress als het gaat over een correlatie tussen B12 gehalte in het bloed en sterfte kans?
Uitvoering van de studie
Er is iets vreemds met deze studie. De onderzoekers hebben tal van gegevens verzameld van de onderzochte groep deelnemers, waaronder een hele reeks bloedwaarden naast de serum-B12 bepaling. Er wordt vermeld dat voor het bepalen van de serum-B12 waarde gebruik is gemaakt van de ‘Elecsys Vitamin B12 II assay (Roche Diagnostics)’ test. De toelichting die de producent van deze analyse geeft bij deze test vermeldt o.a. het volgende: “Recent publications suggest that in addition the following biomarkers should be measured to improve the specificity of diagnosis: folate, methylmalonic acid (MMA), homocysteine and holotranscobalamine.”
Tot onze verbazing hebben de onderzoekers uit dit rijtje alleen de homocysteïne bepaling in hun data verzameling meegenomen. Wij kunnen nergens een verantwoording vinden voor deze zeer opmerkelijke keuze. Immers het is onder wetenschappers met kennis van zaken een algemeen bekend gegeven dat alléén het bepalen van de serum-B12 waarden een zeer beperkte klinische betekenis heeft. Ter illustratie moet de prachtige review in “Frontiers in Molecular Biosciences” genoemd worden met als titel: “Biomarkers and Algorithms for the Diagnosis of Vitamin B12 Deficiency.” De onderzoekers die verantwoordelijk zijn voor deze publicatie schrijven t.a.v. de serum-B12 bepaling: “Thus, total serum B12 is not a reliable biomarker of vitamin B12 status when used alone.” En juist daarom stellen ze een uitgebreidere biomarker analyse én een daaruit afgeleid algoritme voor, om te bepalen of er sprake is van een B12 deficiëntie. In de Groningen studie is hiervan niets terug te vinden.
Grote vraag
De grote vraag t.a.v. de Groningen studie is wat de werkelijke motivatie is geweest voor het uitvoeren van deze studie. Als het bedoeld was om écht inzicht te krijgen in de relatie tussen de B12 waarden van een grote populatie mensen en de betekenis daarvan voor hun gezondheid dan hebben ze de plank zeker mis geslagen. Deze studie blijft dan niet overeind tegenover de grote hoeveelheid studies die op inhoudelijke gronden hebben aangetoond hoe belangrijk B12 is voor de gezondheid en hoezeer de standaard serum-B12 bepaling daarvoor geen voldoende valide bloedanalyse is.
Wanneer de doelstelling was om zoveel publieke onrust te veroorzaken dat er een beleidsbevestigende werking vanuit zou gaan onder het ‘gewone publiek’, dan zijn ze vermoedelijk voorlopig in hun opzet geslaagd.
